¿La kana’taj chi awech le uchuq’ab’il le tzaqch’umil le xekamisan taq nimayin jewa’ 65 millones junab’? We ta ma ta k’o le kumatz ch’umil e k’i ta la’ kib’anom k’ax chech uk’aslemal we uwachulew. ¡We upaq’inem tzaqch’umil xkowin ta la’ chech uq’atexik le uwinaqirisaxik le kik’aslemal winaq!
Maltyox chech le ujek’b’alil ulew rech kumatz ch’umil kuk’ex kib’e le juch’ch’umil chi’l taq ch’utiralq’ij le e petinaq chi qa suk’, are taq mojo’qa kujulkiriqa’. Rrumal wa’, chil nik’aj chik le ajch’umilab’ kkichomaj chi le taq ukemb’al q’ij le kejunamataj ruk’ le qech, are taq la’ k’olib’al jawi’ wene keriqitaj wi ajkaj jalwach.
Are k’u le uk’axal, qariqom k’i uwach sistemas solares ruk’ nimaq taq planetas le k’o chi unaqaj le ch’umil, xa k’ut man qas ta k’i chi uwach le kariqitaj naj pacha’ J’upiter. Xa rumal rilik jachike taq planetas le k’a naj kariqitaj wi, pa le uq’equ’mal le uwakaj are k’ax utzukuxik.
Xa k’ut, le e nik’ol uwakaj k’ate xkiriq jun junam ruk’ Júpiter, jun planeta le junam animal ruk’ Júpiter xuquje’ katajin usutinem chi rij jun ch’umilo pacha’ le Uwaq’ij. Xuquje’ katajin usutinem pacha’ unajal chi rij le ch’umil.
We uriqik kuya’ k’ak’ qeye’b’al chi k’o jun Sistema Solar pacha’ le qech xuquje’ le k’aslemal alienígena wene’ kakotz’i’janik, ¡Xa maltyox chech le superhéroe kolonel k’aslemal!
Dato curioso
Júpiter wene’ are le superhéroe qech, xa k’u man qas ta kach’ach’atik. ¡Le uwachulew ch’uqum rij ruk’ nimaq taq Juraqan chi kuxut’ut’ej pa sib’alaj k’i junab’!
Share:
